Karakeçili Yörüklerinden Hacı Fakı Oğulları (Cuma Ali Kardeşler) aileleri ile birlikte
Çukurova'dan (Adana ili Yüreğir ilçesi B.yarımca Köyü) Yozgat yaylalarına ilkbaharda göçerler. Koyun, keçi, deve
gibi büyük ve küçükbaş hayvanlarını otlatır ve sonbaharda memleketleri olan Çukurova'ya
kışı geçirmek için dönerler. Bu ailenin Yörük hayatı hayvancılık(göçebe Türkmen)dır. Geçmiş dönem tahmini 350 veya 400 yıl önce Yozgat’tan yayla dönüşü Ekecik Dağı eteklerinde geceyi geçirmek üzere konaklarlar.
Sabah kalktıklarında ise
yoğun kar ve kışla karşılaşırlar. Bu durum karşısında şaşırırlar.
Bir hafta kadar
süre geçer, hayvanları aç kalır ve telef olur. O tarihlerde Çatin
Köyü avcıları, Kızılgüne
mevkiine keklik avına gelirler ve Yörük çadırlarını görürler.
Isınmak için çadırlara
inerler. Zor durumda olan Yörükleri köylerinin yakınındaki mağaralara götürürler(Cumali Köyünün olduğu yer). Hayvanlarına ot, yem ve saman temin ederler. Karşılıklı alışveriş
ile Yörükler Çatin Köylülerine peynir, yün,
canlı hayvan verip karşılığında hayvanlarına
ve kendilerine yiyecek temin ederler. İlkbaharda Sultan Çayırı mevkiine çıkarlar. Hayvanlar canlansın biraz toparlansın önce Yozgat'a oradanda Çukurova'ya gideriz derler. Ekecik Dağı eteklerinin yayla ortamına müsait olması aile büyüklerinin dikkatini çeker
ve Yozgat'a gitmekten vazgeçerler.
Bu düşünceden hareketle Çukurova'ya gitmektende vazgeçerler ve Cumali Köyü'nün
bulundugu yere yerleşirler.Cumali Oğlu Avan Bekirin 7 oğlu olur (Hacı Numan-Koçak-Köse'ler:Çopur Ömer-Kocapınar-Tekcan'lar:Kır ALİ-Can Ercan'lar:Musa-Seven-Özgöl'ler:Ahmet-Başçeşme'ler) Bu duruma Çatin Köyü'nden tepkiler
gelir fakat uzun sürmez Demirciler, Kasımlılar, Hamzalar, Özcanlar ve diğer kabilelerde yerleşir.
Köyün ismini Cumali olarak belirlerler. Hayvancılığın yanı sıra çiftçiliklede
uğraşırlar ilk yayla Koyak mevkiine kurulur. Halen kalıntılar mevcuttur. Tekeli Mehmet
ikinci Abdülhamit döneminde askerlik görevini yaparken, bir güreş müsabakasında
ecnebi pehlivanı yıkmış ödüllendirmek isteyen padişah pehlivana sormuş arzun nedir,
Tekeli Mehmet şu anki köyün sınırları içerisindeki araziyi ister. Padişahın
emriyle bu arazi(Yiriklinin burun, Omarağılı, Bal Kayası, Sekiyurt, Karakaya, Peynir Kayası,
Kazankaya, Tuztaşı, Kırpıkkaçan, Karaburun, Kızılyokuş, Cevizlik burnu) pehlivana
verilir.
Osmanlı İmparatorluğu'nda oymak, aşiret ve cemaatler üzerine Başbakanlık Osmanlı Arşiv belgelerine dayanarak önemli bir eser meydana getirmiş olan Cevdet Türkay, Karakeçililerin yaygın olarak yaşadıkları sahaları şu şekilde tesbit elmiş bulunmaktadır: Adana, Diyarbekir, Siverek, Eskişehir, Siirt, Birecik, Ankara, Kütahya, Ruha (Urfa), Rakka, Aydın, Kırşehir, Balıkesir, Haymana, Manisa, Trablus-Şam, Kula, Eşme (Kütahya), Bursa, Alaşehir... Yine Türkay, sözünü ettiğimiz vesikalara dayanarak, Karakeçililerin "Türkmen yörükanı taifesinden" yani Türkmen topluluğundan olduklarını kaydetmektedir.3 |